İran’ın desteklediği Yemen’deki Husilerin Kızıldeniz’de Babu’l Mendep Boğazı’nda İsrail ile bağlantılı ticari gemilere yönelik başlattığı saldırılar sonrası denizcilik şirketlerinin rotalarını Ümit Burnu’na çevirmesi nedeniyle gemilerin seyahat süreleri 10 ila 14 güne uzuyor. Bazı gemilerin seyahat sürelerinin 20 güne kadar uzadığı belirtiliyor.
ABD ve İngiltere öncülüğünde Husilere karşı başlatılan saldırılar ve denizcilik şirketlerine bölgeyi kullanmamalarının tavsiye edilmesinin ardından Kızıldeniz’deki gemi trafiği hızla azalmaya devam ederken, Ümit Burnu’nu dolaşan gemilerin seyahat süreleri ve maliyetlerindeki artış nedeniyle navlun fiyatları katlandı.
Kızıldeniz’deki gerilimde yaklaşık üç ay geride kalırken, navlun fiyatlarındaki artış hız kesmesine rağmen, fiyatlar hala oldukça yüksek seyrediyor.
AA muhabirinin denizcilik araştırma şirketi Drewry’nin Dünya Konteyner Endeksi’nden derlediği bilgilere göre, 40’lık konteyner bileşik endeksi 30 Kasım’da 1382 dolar seviyesinde idi.
Kızıldeniz’de gerilimin tırmanması ve gemilerin rotalarını hızla daha uzun bir rota olan Ümit Burnu’na kaydırmasına bağlı olarak fiyatlar, sekiz hafta boyunca artarak 25 Ocak’ta 3 bin 964 dolara kadar çıkmıştı. Navlun fiyatları bu dönemde yüzde 186,8 arttı.
40’lık konteyner bileşik endeksi 1 Şubat itibarıyla 3 bin 824 dolara, 8 Şubat itibarıyla da 3 bin 786 dolara indi. Böylece fiyatlar, son iki haftada yüzde 4,5 geriledi.
Ancak, navlun fiyatları 8 Şubat itibarıyla geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 90 artış gösterirken, 30 Kasım’daki seviyesine göre de yüzde 174 ve salgın öncesi seviyesinden yüzde 167 daha yüksek.
Şanghay-Cenova hattında 40’lık konteynerin navlun fiyatı 8 Şubat itibarıyla haftalık bazda yüzde 11 gerileyerek 5 bin 225 dolar, Şanghay-Rotterdam hattında yüzde 5 düşüşle 4 bin 426 dolar ve New York-Rotterdam hattında ise yüzde 4 azalarak 611 dolar oldu. Fiyatlar, Şanghay-Los Angeles hattında bu dönemde yüzde 8 yükselerek 4 bin 771 dolara ve Şanghay-New York hattında yüzde 2 artışla 6 bin 268 dolara çıktı.
Kızıldeniz’de çözüm bulunana kadar kriz sürebilir
Uzmanlar nakliye şirketlerinin planlamalarını ve bütçelerini daha uzun rotaya göre ayarlamaya ve gerilim sürmesine rağmen ilk dönemde yaşanan telaşın normalleşmeye başladığını ifade ediyor.
Kızıldeniz’deki gerilimin ABD’yi etkilemediğini ancak Avrupalı ithalatçıların krizden en çok etkilenen kesim olduğunu dile getiren uzmanlar, Kızıldeniz’de bir çözüm bulunana kadar krizin bir süre daha devam edeceğini öngörüyor.
Kızıldeniz’den geçen konteyner hacmi yüzde 80 azaldı
Almanya merkezli ekonomi araştırma kuruluşu Dünya Ekonomisi için Kiel Enstitüsü (IfW Kiel) verilerine göre, Kızıldeniz’den taşınan yük miktarı geçen yıl aralıkta yarıdan fazla düşüş gösterirken, ocakta Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’ndan geçen konteyner sayısı kriz öncesine göre yüzde 80 daha az.
Gemilerin Afrika ve Ümit Burnu’nu dolaşması nedeniyle güney ve Kuzey Avrupa’daki limanlara varışlar gecikiyor. Hamburg ve Bremerhaven’in yanı sıra Rotterdam ve Antwerp’te, Ocak 2024 itibarıyla 2023 ortalamasına göre yüzde 25 daha az gemi yanaşıyor.
Kiel Ticaret Göstergesi Başkanı Julian Hinz, şu anda konteyner gemilerinin orijinal planlarına kıyasla önemli ölçüde geciktiğini ve bunun da birçok Avrupa limanına daha az gemi gelmesine neden olduğunu dile getirdi.
Ancak daha uzun seyahat rotalarının lojistik planlamalarda hesaba katılmasıyla bu farkın normalleşeceğini belirten Hinz, “Özellikle küresel olarak sevk edilen malların miktarı, küresel ticaretin krizde olmadığını, ticaretin stabil kaldığını gösteriyor. Bazı şirketler teslimat gecikmelerinden muzdarip olsa da genel olarak ham madde veya tüketim mallarında herhangi bir kısıt beklenmiyor. Ticaretteki canlılığın bir nedeni de Çin Yeni Yılı olabilir, çünkü Çin’de ticaret genellikle tatillerden önce artar ancak sonrasında azalma eğilimi gösterir.” ifadelerini kullandı.
Maersk, Süveyş Kanalı’ndan geçişlerin başlamasıyla fiyatlarda normalleşme bekliyor
Danimarkalı denizcilik şirketi Maersk Üst Yöneticisi Vincent Clerc, dün yaptığı açıklamada, şirketin konteyner hacminin üçte birinin Kızıldeniz trafiğindeki aksamalardan etkilendiğini belirterek, gemilerinin yeniden Kızıldeniz’den geçişlere başlaması için bunun kalıcı olarak devam edeceğinden emin olmaları gerektiğini söyledi.
Clerc, mevcut durumun navlun fiyatları ve gemicilik şirketlerinin karlarının büyük artış gösterdiği salgın dönemiyle karşılaştırılamayacağını ve Süveyş Kanalı’ndan gemi geçişlerinin başladığı anda fiyatların hızla düşeceğini ifade etti.
Kızıldeniz’deki saldırılar sonrası rotasını değiştiren şirketler
Yemen’deki Husilerin Kızıldeniz’de Babu’l Mendep Boğazı’nda İsrail ile bağlantılı gemilere saldırıları sonrası Maersk, gemilerin rotasını Ümit Burnu’na çeviren ilk şirketler arasında yer almıştı. Maersk, gemilerinden birinin Husilerin saldırısına uğramasının ardından 5 Ocak’ta yaptığı açıklamada, Kızıldeniz-Aden Körfezi’nden geçiş yapacak tüm gemilerinin yakın gelecekte Ümit Burnu çevresinden güneye yönlendirilmesine karar verildiğini bildirmişti.
Dünyanın en büyük konteyner şirketi İtalyan-İsviçre ortaklı Mediterranean Shipping Company, Alman taşımacılık şirketi Hapag-Lloyd, Fransız gemicilik şirketi CMA CGM ve İngiliz enerji şirketi bp, bölgedeki seferlerini askıya almış ve gemilerin rotasını Ümit Burnu’na kaydırmıştı.
Danimarkalı tanker şirketi Torm, Kızıldeniz’in güneyinden tüm geçişlerini durdururken, enerji şirketi Shell de Kızıldeniz’den geçişlerini askıya almıştı.
Katar’ın Avrupa’ya giden sıvılaştırılmış doğal gaz kargolarında da uzayan transit mesafeleri nedeniyle 10-12 günü bulan gecikmeler yaşanacağı açıklanmıştı.
Küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’si Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden yapılıyor.
